Dane podstawowe

Ruiny zamku besiekierskiego stoją na kopcu otoczonym zarośniętym sztucznym stawem. Zamek zbudowany był na planie czworoboku (38x40 m) z wysuniętą kwadratową wieżą bramną, której górna część była ośmiokątna. Jako materiał budowlany wykorzystano cegłę, a na fundamenty głazy narzutowe. Obiekt posiadał jeden główny bydynek mieszkalny na całej długości skrzydła północnego i 2 mniejsze przy bramie. Zachowały się mury obwodowe do wysokości pierwszego piętra, fragmenty budynku mieszkalnego oraz sterczący wysoko fragment wieży.Zamek leży na uboczu turystycznych szlaków jednak bardzo go polecam, bo szczególnie w lecie posiada swoisty urok. Na jego atrakcyjność wpływa możliwość wejścia i spaceru po sporej części murów, barwna roślinność lądowa i bagienna, można też poobserwować bocianią rodzinę, która na resztkach wieży bramnej ma swoje gniazdo.

Historia

Wśród miłośników zamkowych piękności popularny wydaje się pogląd, że murowaną warownię w Besiekierach wzniósł pod koniec XV stulecia wojewoda łęczycki Mikołaj z Warzymowa Sokołowski. Pogląd ten wydaje się o tyle błędny, że osoba o takim imieniu nie pełniła w tym okresie takiej godności i biorąc pod uwagę fakt, że wieś znajdowała się wtedy w rękach rodu Pomianów-Sokołowskich z Wrzącej k. Konina, przedstawicieli tej właśnie linii rodowej identyfikować można z fundacją obronnej rezydencji. Zapewne zbudował ją na przełomie XV i XVI stulecia jeden ze stolników brzeskich Mikołaj Sokołowski z Wrzącej albo Wojciech Sokołowski. Ok. 1600 roku potomek fundatorów Krzysztof Sokołowski sprzedał warownię bratankowi króla Stefana, kardynałowi, także biskupowi warmińskiemu Andrzejowi Batoremu. Po śmierci Andrzeja na zamku zamieszkała Zofia Batorówna i Jerzy Rakoczy. W połowie XVII wieku obiekt przeszedł na własność kasztelana i wojewody brzesko-kujawskiego Jana Szymona Szczawińskiego herbu Prawdzic, który przed 1653 zmodernizował go i rozbudował. Kolejne lata przyniosły powolny spadek znaczenia budowli i jej powolną destrukcję, do jakiej przyczyniły się przede wszystkim XVII-wieczne konflikty, zarazy oraz powszechne zubożenie społeczeństwa - również klasy panującej. W 1731 roku na zamku wybuchł pożar, co stało się bodźcem do przebudowy całego założenia. Będący wtedy w jego posiadaniu Gajewscy dokonali niewielkiego remontu, rozbierając przy okazji piętro budynku mieszkalnego. W połowie XIX stulecia obniżony i kryty strzechą dom pełnił jeszcze funkcje gospodarcze, z czasem jednak popadł w zupełną ruinę, stając się - jak to zazwyczaj bywało w takich przypadkach - atrakcyjnym źródłem darmowych materiałów budowlanych dla okolicznych mieszkańców. Po drugiej wojnie światowej w 1963 i 1971 na terenie zamku prowadzono badania archeologiczne łączone z jego zabezpieczeniem w formie trwałej ruiny.
br>

Architektura

Obronna siedziba Sokołowskich zbudowana została na otoczonym wodami sztucznie wykopanego stawu niewielkim kopcu. Gotycki zamek wzniesiono na planie niezbyt regularnego czworoboku (38x40 metrów) z cegły, na fundamencie z kamieni eratycznych, przy czym pierwotnie mury sięgały bezpośrednio do wody. W skład założenia wchodził mur obwodowy, wysadzany przed kurtynę południową i ulokowany na jej osi budynek bramny na planie kwadratu oraz wypełniający kurtynę północną duży dom mieszkalny. O znacznych walorach rezydencjalnych warowni świadczy wielkość owego domu, który przy szerokości 13 metrów na dwóch lub trzech mieszkalnych piętrach posiadał co najmniej osiem sporych rozmiarów izb.

Pierwotną surowość gotyckiej architektury zatarła zakończona w 1653 przebudowa Jana Szczawińskiego. Ściany zamku pokryte zostały wówczas tynkami, poszerzono kopiec ziemny, wzniesiono górną, ośmioboczną nadbudowę budynku bramnego i częściowo przekształcono budynek mieszkalny. W opisie warowni z pierwszej połowy XVIII wieku izby pierwszego piętra domu określano jako: pokój karmazynowy, pokój marmurowy, sień i izbę wielką. Poważne zmiany nastąpiły w obrębie dziedzińca, gdzie w jego południowej części, po obydwu stronach wieży bramnej wzniesiono niskie budynki pomocnicze, a do wschodniej i zachodniej kurtyny dostawiono piętrowe krużganki arkadowe, zapewniające komunikację między pierwszym piętrem głównego domu a nowymi budynkami oraz ulokowaną w wieży bramnej kaplicą. Wtedy też zamek otrzymał dwie tablice fundacyjne, z roku 1650 i z 1653, wmurowane w elewację domu głównego i wspomnianej wcześniej wieży.

PLAN ZAMKU W BESIEKIERACH: 1. WIEŻA BRAMNA, 2. DZIEDZINIEC, 3. DOM MIESZKALNY, 4. BUDYNKI POŁUDNIOWE, 5. FURTA BOCZNA

Dziś

Mimo XVII-wiecznej przebudowy i znacznego zniszczenia warownia utrzymała swój późnogotycki charakter. Do czasów współczesnych zachował się obwód zamkowych murów z obszerną ruiną domu mieszkalnego do wysokości piętra i pozostałością podziałów wewnętrznych. Od strony północnej widoczne są fragmenty otworów okiennych, częściowo z zachowaną oryginalną dekoracją. Przetrwał też 18-metrowej wysokości charakterystyczny segment zachodniej ścianki wieży bramnej z wycinkiem wieżowego ośmioboku oraz wciąż czytelnymi reliktami barokowych dekoracji. Niemałą atrakcję związaną z zamkiem stanowi gnieżdżąca się rokrocznie na wspomnianej wieży bociania rodzina, co z pewnością ucieszy nudzącą się dzieciarnię. Obiekt jest słabo przygotowany na przyjęcie turystów, a zalegające na dziedzińcu sterty śmieci sugerują, że pomimo nieciekawej lokalizacji tych ostatnich tutaj nie brakuje.

Dojazd

Besiekiery położone są około 4 kilometry na północ od Grabowa. Wieś jest tak mała, że czasami pomijają ją nawet dokładne mapy. Nie mam pewności, czy dociera tutaj jakakolwiek forma transportu publicznego, ale nawet jeśli takowy funkcjonuje, to zapewne bardzo rzadko. Najlepiej więc kierować się na wspomniany Grabów, a tam w miarę potrzeby można uzyskać informacje od mieszkańców i ewentualnie dojść pieszo. Do Grabowa kursują autobusy z Łęczycy i Dąbia. W oddalonym o 15 kilometrów Dąbiu znajduje się też najbliższa stacja PKP. Ruiny położone są w północno-zachodnim krańcu wioski, dokąd prowadzi wąska gruntowa droga. Wstęp na zamek wolny.

Legenda

Z zamkiem związana jest legenda o rycerzu, który założył się z diabłem Borutą z pobliskiej Łęczycy, że zbuduje od podstaw zamek, ale nie skorzysta z siekiery. Tak też zrobił, zamek zbudował jednak nie wiedział że jeden z chłopów zwożących kamienie na zamek nazywa się Siekierka. Zakład więc przegrał i stracił na rzecz diabła duszę jak i zamek, który nazwano następnie Besiekierami. Diabeł podobno wziąż go pilnuje, do dziś jest czasami widziany po zmroku.